پیشرفت کارل فون لینده در پروسه مواد و گازهای سرمایشی
در یازدهم ژوئن ۱۸۴۲ میلادی آقای کارل فون لینده ( یک دانشمند و مهندس آلمانی بود ) دیده به جهان گشود. وی اولین کسی بود که سیکل سرمایشی ( Refrigeration ) را کشف کرد. به تبع آن به اولین فرد مبدع و مخترع پروسه های مایع سازی گاز و جداسازی هوا در مقیاس صنعتی در سطح جهان مطرح گردید. این پیشرفت ها باعث شد ایشان برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۱۳ شود.
از پنبه ریسی تا کار در کارخانه لوکوموتیو و فعالیت در دانشگاه فنی
آقای کارل فون لینده در شهر برندورف آلمان به دنیا آمد، پدر او یک فرد مشهور آلمانی ( وزیر ) و مادر او اهل سوئد بود. انتظار این بود که آقای لینده راه پدر را دنبال کند و به سمت سیاست برود. اما او راه دیگری برای خود برگزید و کلًا مسیر خود را از پدر جدا کرد. خانواده آقای لینده در سال ۱۸۵۴ به مونیخ مرکز ایالت باواریا نقل مکان کردند. هشت سال بعد آقای کارل فون لینده تحصیلات خود را در زمینه مهندسی در انستیتو تکنولوژی فدرال سوئیس واقع در شهر زوریخ آغاز نمود.
او در سال ۱۸۶۴ به خاطر شرکت در اعتراضات دانشجویی از دانشگاه اخراج شد. بعد از گذشت اندک زمانی به عنوان شاگرد کارخانه پنبه ریسی کوترن ( Kottern ) در شهر کمپتن ( ایالت بایرن آلمان ) مشغول به کار شد. سپس او به شرکت بورسینگ پیوست و بعد از آن به برلین رفت.
ایشان بعد از مدتی به کارخانه لوکوموتیوسازی کراس در مونیخ پیوست و رئیس دپارتمان فنی این شرکت شد. بعد از آنکه آقای کارل فون لینده مطلع شد که دانشگاه فنی در مونیخ تأسیس می شود برای تدریس در آن ثبت نام کرد. وی موفق شد به عنوان استاد این دانشگاه پذیرش شود. ایشان در سال ۱۸۷۲ به عنوان استاد تمام مهندسی مکانیک این دانشگاه مطرح گردید. سپس بر آن شد تا یک آزمایشگاه مهندسی در دپارتمان مکانیک دایر نماید. یکی از دانشجویال معروف ایشان آقای رودولف دیزل ( مخترع موتور دیزل ) بود.
تحقیقات آقای لینده در پروسه سرمایشی و برودتی
در سال ۱۸۷۱ آقای لینده مقاله ای پیرامون پروسه های پیشرفته سرماسازی در ژورنال صنعت و تجارت باواریا به چاپ رسانید. بسیاری از شرکت ها و کارخانجات آبجوسازی و نوشیدنی سازی به این مقاله توجه نشان دادند. این توجه شرکت ها و سازندگان انگیزه ای شد تا آقای کارل فون لینده خیلی زود دستگاه هایی تولید کند که دائم کار می کردند. همچنین فرآیند خنک سازی را انجام می دادند.
آقای لینده اولین کسی بود که تکنولوژی سرماسازی مدرن را پایه گذاری کرد. آقای لینده در سال ۱۸۷۱ یک دستگاه سرماساز طراحی کرد که با متیل اتر ( دیمتی لاتر ) کار می کرد. او این دستگاه را در کارخانه MAN (ام. آ. ان)[۱] تولید کرد. نسل دوم ماشین های سرمایشی که از سال ۱۸۷۶ به بعد روانه بازار شدند، با گاز آمونیاک کار می کردند.
اساس کارکرد این دستگاه ها و ماشین های سرمایشی، استفاده از گاز خنک کننده و چرخش گاز خنک کننده بود که باید از طریق مکانیکی این فرآیند انتقال گاز انجام می شد. در سال ۱۸۷۳، رقابت بر سر دستگاه های خنک کننده برای کریستالیزاسیون پارافین انگیزه ای شد تا یک استاد دانشگاه اقدام به ساخت یک ماشین خنک کننده کند تا امکان تخمیر ( فرمانتاسیون ) در فرآیند آبجوسازی با دمای ثابت محقق شود. کلیه کارخانجات آبجوسازی در اروپا به این تکنولوژی جدید خنک کننده علاقه نشان دادند.
اولین شرکت های تولید کننده آبجو که به این تکنولوژی علاقه نشان دادند عبارت بودند از: کارخانجات آبجوسازی در تریسته ایتالیا، کارخانه آبجو سازی آکتین در ماینتس آلمان، کارخانه آبجوسازی اسپاتن در مونیخ، کارخانه آبجوسازی هینکن در هلند و کارخانه آبجوسازی کالزبرگ در دانمارک.
آقای کارل فون لینده کارفرما می شود
در سال ۱۸۷۹ آقای لینده تدریس را رها کرد و به همراه با دو تولیدکننده مشروبات الکلی و سه سرمایه گذار دیگر اقدام به تاسیس شرکت صنعتی تولید کننده گازهای صنعتی لینده AG[2] نمود. علیرغم آنکه در آن زمان هر شرکتی که تأسیس می شد، معمولاً تعدادی سهامدار و سرمایه گذار برای آن تعریف می شد، آقای لینده برای این شرکت تازه تأسیس خود هیچ سهام و سرمایه گذاری معرفی ننمود و کل شرکت و حقوق انحصاری آن را به نام خود ثبت نمود. بعد از مدت زمان نسبتاً کوتاهی، این شرکت به عنوان پیشتاز در تکنولوژی ساخت مواد و گازهای صنعتی سرماساز شناخته شد.
زمستان سالهای ۱۸۸۳/۱۸۸۴ زیاد سرد نشد و همین امر باعث شد این شرکت خیلی شانس بیاورد: در زمستان آن دو سال یخ طبیعی کم شد و آن زمان با استفاده از یخ طبیعی و قرارداد دادن ماده مخمر در ته ظروف مشروب سازی، کنترل دمای فرآیند تخمیر را انجام می دادند. چند سال قبل تولیدکنندگان مشروب دیده بودند که چطور می توان با استفاده از دستگاه مصنوعی دما را کنترل کرد و لذا تقاضای خرید یخچال به ناگاه بالا رفت و لینده هم خیلی سریع همه خواسته های مشتریان یخچال را برآورده ساخت.
آقای لینده کار را تا بدانجا پیش برد که برای انبارهای مواد غذایی هم یخچال درست می کرد و کم کم تعداد زیادی سردخانه و کارخانه تولید یخ مصنوعی تولید و روانه بازار نمود. او همچنین سفارش ساخت یخ فراوان برای ساخت زمین یخ مصنوعی برای بازی های روی یخ ( نظیر هاکی ) و نیز کارخانه تولید سرماساز برای نگهداری مواد لبنی و کارخانجات مایع سازی کلرین و دی اکسید کربن دریافت نمود و لذا شرکت ایشان توانست پول زیادی کسب نموده و شکوفا شود. تا سال ۱۸۹۰ آقای لینده بیش از ۷۰۰ دستگاه فروخت.
سرماسازی با دمای خیلی پایین ( فریزر )
در سال ۱۹۸۲ آقای لینده یک سفارش از شرکت آبجوسازی گینس ( Guinness ) در دوبلین دریافت نمود که در آن زمان کارخانه میعان سازی دی اکسیدکربن داشت. این امر باعث شد آقای لینده علاقمند به بررسی و آنالیز سرماسازی با دمای خیلی پایین ( زیر صفر درجه ) شود. ایشان در سال ۱۸۹۴ کار بر روی پروسه میعان سازی هوا را آغاز نمود.
او تا سال ۱۸۹۵ موفق شد نتایج مقدماتی خوبی بدست آورد و لذا توانست حق ثبت انحصاری در این حوزه را در سال ۱۹۰۳ کسب نماید. آقای لینده در سال ۱۹۰۱ کار بر روی تکنیکی را آغاز کرد تا بتواند اکسیژن و نیتروژن خالص را بر اساس تقطیر جزئی هوای مایع شده بدست آورد. این تحقیقات توسط ایشان و همکارانش ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۹۱۰ همکاران ایشان نظیر آقای کارل سون فردریش موفق به ساخت پروسه دو ستونی لینده شدند که گونه هایی از آن هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد.
جوایز، افتخارات و سال های بعدی فعالیت آقای لینده
آقای لینده در سال ۱۸۹۵ به عنوان عضو هیأت امنای مؤسسه تحقیقات و مطالعات فیزیک[۳] آلمان معرفی شد و در سال ۱۸۹۶ به عنوان یکی از اعضای آکادمی علوم باواریا انتخاب گردید. ایشان به عنوان یکی از کارشناسان برجسته فیزیک و ریاضی کاربردی به عضویت مؤسسه گوتنژن ( Gottingen ) درآمد. گفتنی است این مؤسسه طلایه دار فکری جامعه قیصر ویلهلم[۴] است که در سال ۱۸۹۸ تأسیس شده است. او موفق شد در سال ۱۸۹۷ مدال مرد شایسته باواریا را از شاهزاده ریگنت لوئیتپولد دریافت نماید و بر این اساس به طبقه نجبا راه یافت. در سال ۱۹۰۷ ایشان موفق به اخذ درجه ماکسی میلیان نیز شد.
در سال ۱۹۱۶ او اولین کسی بود که موفق به اخذ جایزه زیمنس رینگ ( جایزه بزرگ جامعه الکتریکی آلمان ) شد. در سال ۱۹۱۸ او موفق به اخذ نشان شهسوار صلیب آهنین با برگ های بلوط، [ Pour le Mérite ] علوم و هنر شد. از سال ۱۹۱۰ به بعد آقای لینده به تدریج مسئولیت اجرایی شرکت را به پسرانش ( فردریش و ریچارد ) و دامادش ( رودولف ووشرر ) واگذار نمود. او در نوامبر سال ۱۹۳۴ از دنیا رفت و تا آن سال مسئولیت مشاوره شرکت را بر عهده داشت و همواره عضو هیأت مدیره شرکت بود.
[۱] Maschinenfabrik Augsburg
[۲] Gesellschaft für Linde’s Eismaschinen AG
[۳] Physikalisch-Technische Reichsanstalt
[۴] Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften
