ذخایر هلیوم یا منابع هلیوم
هلیوم ،ذخایر هلیوم یا منابع هلیوم؟ تفاوت های بین ذخایر، ذخایر مشروط و منابع بالقوه را می دانید؟
به‌دلیل کمبودهای مکرر هلیوم و افزایش ارزش تجاری آن، در سال‌های اخیر، فعالیت‌های بی‌سابقه‌ای در رابطه با اکتشاف منابع جدید هلیوم صورت گرفته است.
در حال حاضر ۱۰ تا ۲۰ شرکت، از جمله تعداد انگشت‌شماری که به صورت عام (در بورس) معامله میشوند، فعالانه مشغول اکتشاف هلیوم هستند. از آنجایی که برخی از این شرکت‌ها به‌دنبال جمع‌آوری پول برای تأمین مالی پروژه خود هستند، مکرراً بیانیه‌های مطبوعاتی منتشر می‌کنند. ارزیابی این فرصت‌ها، بدون داشتن درکی کلی از اصطلاحات ذخایر و منابع، برای یک سرمایه‌گذار بالقوه یا شریک تجاری دشوار است.
وقتی صحبت از شانس تجاری و خطر بازیابی می‌شود، تفاوت زیادی بین ذخایر و منابع وجود دارد. مقاله حاضر معانی و تفاوت‌های بین «ذخایر[۱]»، «ذخایر مشروط[۲]» و «منابع بالقوه[۳]»، در دنیای گاز، را مورد بحث قرار می‌دهد (در جدول زیر، معیارهای مقایسه انواع مختلف منابع، درج شده‌اند).
جدول ۱- معیارهای منابع هلیوم
| معیارها | ذخایر | منابع مشروط | منابع بالقوه |
| کشف‌شده | بله | بله | خیر |
| مقرون به صرفه | بله | الزامی نیست | الزامی نیست |
| قابل استخراج | بله | بالقوه | بالقوه |
| تاریخ مشخص گزارش | بله | بله | بله |
| شانس تجاری | بالا | متوسط | پایین |
| ریسک استخراج | پایین | متوسط | بالا |
| ۹۰ درصد احتمال استخراج (پایین) | ۱P | ۱C | ۱U |
| ۵۰ درصد احتمال استخراج (بهترین) | ۲P | ۲C | ۲U |
| ۱۰ درصد احتمال استخراج (بالا) | ۳P | ۳C | ۳U |
درک مجموعه اصطلاحات
اگرچه مقاله حاضر بر ذخایر و منابع هلیوم متمرکز است، این اصطلاحات و قوانین اساسی در ابتدا برای اکتشاف نفت و گاز طبیعی ایجاد شده بودند.
مجموعه اصطلاحاتی که برآوردگران[۴] ذخایر و منابع، برای طبقه‌بندی و دسته‌بندی ذخایر و منابع، استفاده می‌کنند، بسیار خاص است. سیستم مدیریت منابع نفتی[۵] (PRMS) چارچوب غالب مورد استفاده در برآورد ذخایر و منابع نفت و گاز است. دستورالعمل مذکور، به‌منظور هماهنگی بهترِ برآورد ذخایر و منابع با صورت‌های مالی شرکت‌ها، در سال ۲۰۰۷ تدوین (و متعاقباً به روز) شد.
سیستم مدیریت منابع نفتی (PRMS) سیستم غالبی است که شرکت‌های نفت و گاز، نهادهای مالی و مؤسسات دولتی برای گزارش ذخایر و منابع نفت و گاز از آن استفاده می‌کنند. اگرچه این دستورالعمل‌ها به‌طور اختصاصی مربوط به ذخایر و منابع نفت و گاز هستند، برای برآورد ذخایر و منابع گازهای غیرهیدروکربنی همچون هلیوم نیز می‌توان از آنها استفاده کرد. به علاقمندان توصیه می‌کنم یک نسخه از PRMS را از انجمن مهندسین نفت دانلود کنند.
PRMS، در واقع، یک سیستم ذخایر و منابع «مبتنی بر پروژه» است. این پروژه ممکن است حفاری یک چاه، پیش‌بینی‌های اکتشاف هلیوم یا نصب یک کمپرسور باشد. به‌محض اینکه پروژه‌ای تعریف می‌شود، می‌توان ذخایر و منابع آن را بر اساس دستورالعمل‌های PRMS برآورد کرد. ذخایر و منابع در محل فروش، تحت شرایط استاندارد و در تاریخی مشخص، تعیین میشوند.
هلیوم، به‌جز مقادیر بسیار جزئی در هوا، به‌عنوان یکی از اجزاء مخلوط‌های گازی در مخازن زیرزمینی وجود دارد. این گاز را با حفاری و تکمیل چاه‌های مخازن مذکور به سطح می‌آورند. جداسازی هلیوم با فرآوری از طریق کارخانه‌ای که مخصوص جداسازی و مهارِ هلیوم طراحی شده است، انجام می‌شود. محل فروش آن، طبق شرایط استاندارد مشخص شده در قرارداد فروش، معمولاً درب عقب کارخانه فرآوری است.
ذخایر
ذخایر بالاترین طبقه منابع هستند و در PRMS به این صورت تعریف میشوند: «مقادیری که انتظار می‌رود، با اجرای پروژه‌های توسعه در انباشت‌های[۶] شناخته شده، پس از تاریخی معین تحت شرایط تعریف شده، از نظر تجاری قابل استخراج (بازیابی) باشند.»
ذخایر باید چهار معیار زیر را داشته باشند:
- اکتشاف شده باشند.
- قابل استخراج باشند.
- سودآور (مقرون به‌صرفه).
- موجود باشند (از قبل تولید نشده باشند)
ذخایر ممکن‌است توسعه‌یافته (چاه حفر شده) یا توسعه نیافته (موقعیت چاه‌های مجاور برای چاه‌هایی که هنوز حفر نشده‌اند) باشند. چاه‌های مربوط به ذخایر توسعه‌یافته، ممکن است مولد یا غیرمولد (چاه‌هایی که حفر شده‌اند، اما هنوز مولد نیستند) باشند. برآورد ذخایر را می‌توان بر اساس احتمال استخراج آنها دسته‌بندی کرد. اینگونه ذخایر به‌عنوان ذخایر قطعی[۷]، گزارش میشوند (نماد ۱P). قطعی – به علاوه – محتمل[۸] (۲P)، و قطعی – به‌علاوه – محتمل – به‌علاوه – بالقوه[۹] (۳P). به موارد اخیرالذکر، گاهی اوقات با عنوان برآوردهای «پایین»، «بهترین»، و «بالا» گفته می‌شود.
ذخایر قطعی آن دسته از ذخایری هستند که برآورد می‌شود ۹۰ درصد احتمال استخراج مقادیر برآوردی را داشته باشند. تفاوت بین ذخایر ۲P و lP با عنوان ذخایر محتمل (نماد P2) و تفاوت بین ذخایر ۳P و ۲P با عنوان ذخایر بالقوه(P3) شناخته می‌شود. جنبه اقتصادی ذخایر، معمولاً بر اساس برآورد ۲P تعیین می‌شود.
منابع مشروط
طبقه بعدی منابع معروف به منابع مشروط[۱۰] هستند. منابع مشروط در PRMS این‌طور تعریف میشوند: « مقادیری که در یک تاریخ معین به طور بالقوه از انباشت‌های شناخته‌شده با اجرای پروژه‌های توسعه قابل استخراج هستند، اما در حال حاضر به سبب یک یا چند وابستگی شرطی قابل استخراج تجاری نیستند.»
معیارهای منابع مشروط این است که کشف شده و به طور بالقوه قابل استخراج هستند. این دو معیار معمولاً با نفوذ یک چاه به داخل مخزن و تولید مقداری سیال مخزن به سطح برآورد میشوند. هیچ الزامی برای اقتصادی بودن این اکتشاف وجود ندارد. شرط یا شروطی که مانع تجاری‌سازی میشوند، می‌تواند شامل نرخ تولید پایین، ذخیره محدود، هزینه بالای توسعه یا قیمت پایین کالا باشد.
از آنجایی که بسیاری از پروژه‌های هلیوم در مکان‌های دور افتاده هستند و ظرفیت فرآوری گاز هلیوم در آن مناطق وجود ندارد، اغلب مشروط به ساخت یک کارخانه فرآوری هلیوم هستند. این کارخانه ها اغلب معادل ۱۰ برابر هزینه حفر چاه هزینه بر می‌دارند. اینگونه شرایط باید در هر گزارشی از منابع درج شود.
برآوردهای منابع مشروط نیز بر اساس احتمال استخراج‌شان ۹۰٪، ۵۰٪ و ۱۰٪ دسته‌بندی میشوند، که برای منابع مشروط، به ترتیب lC، ۲C و ۳C هستند. اغلبِ برآوردگرانِ ذخایر و منابع، منابع مشروط را «منطقه‌ای نگهدارنده» در نظر می‌گیرند و مقادیر یا در تاریخ‌های بعدی به ذخایر منتقل میشوند، یا در صورتی که شرایط قابل حل نباشد، مستهلک میشوند.
منابع بالقوه
پایین ترین طبقه منابع، منابع بالقوه هستند، و این‌طور تعریف میشوند: «مقادیری که در تاریخی معین برآورد میشوند، به‌طور بالقوه از انباشت‌های اکتشاف‌نشده قابل استخراج هستند». اینگونه منابع، در اصل چشم‌اندازهایی هستند که تا حدود احتمال اکتشاف دارند. برآوردهای منابع بالقوه، نیز، بر اساس احتمال استخراج ۹۰، ۵۰، و ۱۰ درصد دسته‌بندی میشوند که به ترتیب lU، ۲U و ۳U هستند. از آنجایی که این طبقه از منابع کشف نشده‌اند، کمترین شانس تجاری و بالاترین ریسک استخراج را دارند.
نوشته جیمز آر. ویور، مهندسِ حرفه‌ای شرکت مشاوران نفتی آئون
درباره نویسنده
جیمز آر. ویور، مهندس حرفه‌ای، مدیرعامل شرکت مشاوران نفتی آئون، یک شرکت ثبت شده مهندسی نفت، است. وی بیش از ۴۰ سال در تجارت نفت بوده و عمدتاً در مهندسی مخازن و برآورد ذخایر و منابع شرکت داشته است. او همچنین مدیر عامل شرکت Blanca Peak Resources، شرکتی در زمینه اکتشاف هلیوم است.
[۱] Reserves
[۲] Contingent resources
[۳] Prospective resources
[۴] Estimators
[۵] Petroleum Management System (PRMS)
[۷] Accumulations
[۸] Proved
[۹] Proved-Plus-Probable
[۱۰] Proved-Plus-Probable-Plus-Possible
[۱۱] Contingent resources
