با اینکه مقدار گاز متان کمتر از دی اکسید کربن در جو زمین است، ولی شناخته شده ترین و فراوان ترین گاز گلخانه ای می باشد. این گاز به دلیل ترکیبات شیمیایی که دارد در بازگرداندن گرما به محیط بسیار موثر است.
بنابراین افزودن مقدار کمی از این گاز به اتمسفر می تواند تأثیری برابر با افزودن مقدار بسیار زیادی گاز دی اکسید کربن داشته باشد.
از سال ۲۰۰۶ مقدار این گاز در اتمسفر به میزان قابل توجهی زیاد شده، که حدود ۲۵میلیون تن در هر سال است. مطالعاتی که در این باره صورت گرفته، این افزایش را با نشت و سوختن CH4 در استخراج هیدروکربن‌های غیر معمول طی فرآیند تزریق یا شکست هیدرولیکی، مرتبط می‌دانند.
اگرچه این گاز به عنوان یک سوخت سبز در برابر سایر سوخت های فسیلی شناخته می شود، اما این یک تصور اشتباه است که باید با آن مقابله شود.
به طور کلی، تمام فعالیت‌هایی که سبب نشر این گاز می‌شوند، بحران آب و هوا را بدتر می‌کنند و موجب افزایش نیاز فوری برای مبارزه با آلودگی هوا می‌شوند.
اطلاعات متداول ما از این گاز نادرست است. بنابراین ضروری است تا آگاهی بیشتری درمورد اینکه، این گاز چیست و واقعاً چه تأثیراتی دارد، ایجاد کنیم. در ادامه به پنج نکته اساسی که درباره ی متان باید بدانیم اشاره شده است.
گاز متان و پنج نکته ای که باید بدانیم:
۱- گاز متان یک گاز گلخانه‌ای با عمر کوتاه و آلوده‌کننده‌ی هواست.
این گاز یک گاز گلخانه‌ای است. اثر گلخانه‌ای، یک پدیده‌ی طبیعی است که طی آن اتمسفر، که از چندین گاز مختلف تشکیل شده است، برای متعادل نگه‌داشتن دمای سیاره زمین، اشعه‌ی خورشید را می‌گیرد و به دام می‌اندازد. زمانی که مقدار زیادی گاز مثل CH4 منتشر شود، اتمسفر گرمایی بیشتر از اندازه‌ی لازم را به دام می‌اندازد و منجر به گرمایش جهانی می‌شود.
این گاز در یک بازه‌ی ۲۰ ساله، ۶۷ برابر بیشتر از دی اکسید کربن توانایی گرم کردن سیاره ما را دارد. که انتشار آن موجب حدود ۲۵% از گرمایش جهانی زمین است. و از آنجایی که کمتر در اتمسفر باقی می‌ماند درمیان آلاینده‌های هوا با عمر کوتاه قرار دارد ( به طور میانگین ۱۲ سال )، که ۴۰ تا ۴۵ درصد آلودگی هوا و آسیب به کیفیت هوا را ایجاد می‌کنند.
۲- گاز متان در اصل از منابع انسانی ساخته می‌شود.
دانشمندان حدود ۶۰ درصد CH4 اتمسفر را ناشی از فعالیت‌های انسانی و ۴۰ درصد باقی مانده را برآمده از منابع طبیعی مثل باتلاق‌ها، آتشفشان‌ها و زمین‌هایی که دائماً یخ زده هستند می دانند.
منابع انسانی شامل دام، استخراج گاز و نفت، کاشت برنج، استخراج معادن ( به ویژه استخراج زغال سنگ ) و محل های دفن زباله می باشند. لازم به ذکر است که بر اساس شواهد علمی، آب انبارها نیز منبع مهمی از این گاز هستند. آنها سالانه ۱٫۳ درصد از کل گازهای گلخانه ای را در سراسر جهان تولید می کنند، که بیشتر از انتشار آلاینده های کانادا است و ۸۰ درصد از این آلودگی ناشی از این گاز است.
۳- CH4 به صورت مستقیم و غیر مستقیم کیفیت هوا را کاهش می دهد.
طی استخراج، فرآوری و انتقال نفت و گاز، عمداً مقادیر زیادی CH4 نشت داده یا آزاد می‌شوند. تنها در ایالات متحده، این چنین انتشارهای عمدی تا میزان ۱۳ میلیون تن در سال می‌رسند. این گاز زمانی که در اتمسفر آزاد می‌شود، با دیگر آلاینده‌های سمی مثل بنزن، فرمالدهید و اتیل بنزن همراه می‌شود.
علاوه بر این، CH4 در تعامل با تابش خورشیدی، منجر به تشکیل ازن سطح زمین (O3)، که یکی دیگر از آلاینده های آب و هوایی کوتاه مدت (CCVC) می باشد و جزء اصلی مه دود را ترویج می کند. شعله ور شدن این گاز همچنین کربن سیاه و ترکیبات آلی فرار (VOCs) را تولید می کند که CCVC نیز هستند.
۴- این گاز آسیب جدی به سلامت انسان وارد می‌کند.
همانطور که گفته شد، انتشار این گاز باعث تشکیل ازن موجود در لایه های پایینی جو می شود که تأثیرات جدی بر سلامت عمومی دارد.
راه های تنفسی را تحریک می کند، احساس سوزش و تنگی نفس ایجاد می کند، آسم را شدیدتر می کند، باعث اختلال عملکرد ریه و حتی مرگ زودرس می شود و مقاومت سیستم ایمنی را تغییر می دهد و توانایی آن را برای پاسخ به بیماری هایی مانند COVID-19 کاهش می دهد، که عمدتاً بر روی بدن تأثیر می گذارد.
از آنجایی که سوختن CH4 باعث تولید کربن سیاه می شود، لازم است به این نکته اشاره کنیم که این ماده جزء اصلی ذرات معلق (PM 2.5) است، ذراتی ۳۵ برابر کوچکتر از یک دانه شن. این ذرات نمی‌توانند به طور طبیعی در بینی فیلتر شوند و حتی ممکن است وارد ریه شوند. ذرات معلق، آن بخشی از آلاینده‌های هوا هستند که بیشترین ارتباط را با بیماری‌های قلبی عروقی، تنفسی و بیماری‌های ریوی مثل سرطان ریه دارند.
۵- ضروری است که انتشار CH4 را سامان دهیم و محدود کنیم.
از جایی که این گاز علاوه بر بدتر کردن بحران آب و هوا، کیفیت هوا و سلامت انسان را نیز به خطر می اندازد، ضروری است تا اقدام به محدود کردن انتشار آن کنیم.
جامعه‌ی مدنی باید از دولت‌ها بخواهد تا انتشار این گاز را از صنایع هیدروکربن و بخش‌های دیگر مثل معادن ذغال سنگ گرفته تا دامداری‌های صنعتی، به طور مؤثری سامان‌دهی کنند. به علاوه، ما باید خواستار پایش انتشارات و همچنین تولید و پخش به موقع اطلاعات درمورد آسیب CH4 به کیفیت هوایمان باشیم.
منبع:
