در سال های اخیر به خاطر کمبود هلیوم وافزایش ارزش تجاری آن، تلاش های بی سابقه ای برای استخراج منابع هلیوم جدید صورت گرفته است.
در حال حاضر ۱۰الی۲۰ شرکت به صورت فعال در زمینه استخراج هلیوم فعالیت می نمایند که شامل هلیوم های موجود در بازار هم می شود. شماری از این شرکتها درخواست ها و اعلامیه هایی در رسانه ها برای جمع آوری پول برای پروژه های خود منتشر نموده اند. ارزیابی این فرصت ها برای سرمایه گذاران و یا شرکای تجاری بدون درک و شناخت منابع و ذخایر هلیوم دشوار است.
در بحث شانس فروش و خطرات و ریسک های بازیابی، تفاوت زیادی بین منابع و ذخایر وجود دارد. در این مقاله در مورد معانی و تفاوت های بین لغات ذخایر، منابع احتمالی و منابع آینده بحث می شود( در ادامه مقاله در جدولی معیارهای مقایسه این منابع مختلف درج خواهد شد ).
شناخت و درک لغات و مفاهیم
با آن که تمرکز این مقاله روی ذخایر و منابع هلیوم است، این لغات و قوانین پایه در اصل برای استخراج نفت و گاز استفاده می شوند.
اصطلاحات مورد استفاده برای برآورد کننده های منابع و ذخایر برای دسته بندی و گروه بندی ذخایر و منابع بسیار خاص هستند. چارچوب رایج مورد استفاده برای برآورد ذخایر و منابع نفت و گاز سیستم مدیریت منابع نفت یا PRSM است. این دستورالعمل ها در سال ۲۰۰۷ ارایه و بعداً به روز رسانی شدند تا بتوان برآورد بهتری از منابع و ذخایر را در صورت های مالی شرکتها بدست آورد. PRMS سیستمی رایج است که در شرکتهای نفت و گاز، نهادهای مالی و در ادارات دولتی برای گزارش ذخایر و منابع نفت و گاز استفاده می شود.
با وجودی که این دستورالعمل ها به صورت خاص مربوط به منابع و ذخایر نفت و گاز هستند اما دستورالعمل های مشابه را می توان برای برآورد ذخایر و منابع گازهای غیر هیدروکربنی مانند هلیوم هم استفاده نمود. علاقه مندان به این بحث می توانند نسخه ای از PRMS را از انجمن مهندسان نفت دانلود نمایند.
بنا به تعریف PRMS سیستم ذخایر و منابع مبتنی بر پروژه است. یک پروژه می تواند حفر یک چاه، دورنمای استخراج هلیوم و یا نصب یک کمپرسور باشد. بعد از تعریف پروژه ذخایر و منابع آن پروژه را می توان براساس دستورالعمل های PRMS برآورد نمود. ذخایر و منابع در نقطه فروش و براساس شرایط استاندارد تاریخ معین شده تعریف می شوند.
به جز مقادیر کم هلیوم در هوا، هلیوم به صورت بخشی از مخلوط های گازی در مخازن زیر سطحی وجود دارد. این گاز با حفاری به سطح آورده می شود و تکمیل چاه این مخازن استخراج آنها را ممکن می کند. برداشت هلیوم با فرآوری آن ازطریق پالایشگاه های خاص طراحی شده برای برداشت و جمع آوری هلیوم انجام می شود. نقطه فروش هلیوم معمولا بخشی از یک پالایشگاه فرآوری است که در شرایط استاندارد تعیین شده در قرارداد فروش انجام می شود.
| معیارهای منابع هلیم | |||
| معیارها | ذخایر | منابع احتمالی | منابع اینده |
| کشف شده | بله | بله | خیر |
| اقتصادی | بله | مورد نیاز نیست | مورد نیاز نیست |
| قابل بازیابی | بله | بالقوه | بالقوه |
| تاریخ گزارش تعیین شده | بله | بله | بله |
| شانس بازاریابی | بالا | متوسط | پایین |
| ریسک بازیابی | پایین | متوسط | بالا |
| ۹۰ درصد احتمال بازیابی ( بهترین) |
۱p | ۱c | ۱U |
| ۱۰ درصد احتمال بازیابی( بالا) |
۳p | ۳c | ۲U |
ذخایر هلیوم
ذخایر بالاترین کلاس منابع هستند و در PRMS به صورت زیر تعریف می شوند: آن دسته از مقادیر پیش بینی شده که امکان بازیابی یا بازیافت تجاری آنها با استفاده از پروژه های توسعه تا حد معین از تاریخ معین و در شرایط مشخص ممکن است.
ذخایر باید دارای چهار معیار باشند:
- کشف شده
- قابل بازیافت
- تجاری یا اقتصادی
- باقی مانده( قبلا تولید نشده است )
ذخایر را می توان توسعه داد( چاه های حفر شده )یا توسعه نداد( محل های مجاور چاه برای حفاری در آینده ).
در ذخایره توسعه یافته، چاه ها می توانند مولد یا غیر مولد باشند( چاه های حفر شده اما فاقد تولید). برآوردهای مخازن را می توان براساس احتمال بازیافت آنها دسته بندی نمود. این موارد به عنوان تایید شده با علامت ۱P، تایید شده محتمل با علامت ۲P و تایید شده محتمل و ممکن با علامت ۳P دسته بندی می کنند. این موارد را گاهی با برآوردهای پایین، بهترین و بالا هم نمایش می دهند.
ذخایر تایید شده آن دسته از ذخایری هستند که طبق برآوردها می توانند ۹۰ درصد شانس بازیابی مقادیر برآورد شده را داشته باشند. به همین ترتیب ذخایر ۲P دارای شانس ۵۰ درصدی بازیافت مقایدر برآورد شده و ذخایر ۳P دارای حداقل شانس ۱۰ درصدی بازیافت این مقادیر می باشند. تفاوت بین ذخایر ۲P و ۱P را ذخایر احتمالی یا P2 می نامند و تفاوت بین ذخایر ۳P و ۲P را ذخایر ممکن یا P3 می نامند. صرفه اقتصادی ذخایر براساس برآورد ۲P مشخص می شود.
منابع احتمالی هلیوم
کلسا بعدی منابع را منابع احتمالی می نامند.
منابع احتمالی طبق تعریف PRMS عبارتند از : آن دسته از مقادیر موجود در تاریخ بازیافت احتمالی از مجموعه های معلوم با استفاده از پروژه های توسعه که در حال حاضر از نظر اقتصادی به خاطر یک یا چند مشکل صرفه اقتصادی برای بازیابی ندارند.
معیارهای منابع احتمالی آن دسته از معیارهایی هستند که کشف شده و یا به صورت بالقوه بازیافت شده اند. این دو معیار معمولا با نفوذ و حفر یک گمانه در مخزن و به سطح آوردن مقداری از ذخایر برآورده می شود. هیچ شرطی برای کشف اقتصادی وجود ندارد. شرایط احتمالی و یا اضطراری مانع از نظر اقتصادی می توانند نرخ تولید پایین، ذخایر محدود، هزینه بالای توسعه و یا بهای پایین کالا باشند.
بخاطر وجود پروژه های متعدد هلیوم در مکان های دور دست که فاقد ظرفیت فرآوری گاز هلیوم در منطقه اند، اغلب آنها به ساخت پالایشگاه فرآوری هلیوم وابسته اند. این پالایشگاه ها اغلب هزینه ای معادل ده برابر علاوه بر حفر چاه دارند. در گزارشات منابع این شرایط باید فهرست شوند.
ذخایر آینده هلیوم
برآوردهای منابع احتمالی نیز براساس احتمال بازیابی ۹۰،۵۰ و ۱۰ درصد دسته بندی می شوند که برای منابع احتمالی به ترتیب با۱C ، ۲C و ۳C نمایش داده می شوند. اغلب برآورد کننده های منابع و ذخایر منابع احتمالی را محلی برای نگهداری آن در نظر می گیرند و این مقادیر یا بعداً به مکانی دیگر منتقل می شوند و یا در صورت حل نشدن و عدم رفع موانع باقی می مانند.
پایین ترین کلاس منابع، منابع آینده هستند.
این منابع بنا به تعریف آن دسته از مقادیر برآورده شده در یک تاریخ معین هستند که احتمالا از ذخایر کشف نشده قابل بازیابی هستند.
این منابع احتمالا استخراج دارند. همچنین برآوردهای آنها براساس احتمال بازیافت ۹۰،۵۰ و ۱۰ درصد دسته بندی می شوند که به ترتیب ۱U ، ۲U و ۳U هستند. از آن جا که این کلاس منابع کشف نشده اند دارای پایین ترین شانس از نظر تجاری و بالاترین ریسک استخراج هستند.
