گاز برودتی

گاز برودتی و انواع آن

 گاز برودتی چیست ؟

یک ماده برودتی ممکن است به شکل گاز و یا مایع باشد و از آن ها به منظور پایین آوردن دمای محیطی خاص استفاده می شود. این محیط ممکن است یک یخچال،‌ فریزر و یا محیط خانه باشد.

ماده های برودتی به نام های ماده سردکننده یا ماده سردساز یا مبرد نیز شناخته می شوند. از گاز برودتی در فرآیند چرخه خنک ساز استفاده می شود و با کمک آن ها گرمای محیط جذب شده و به بیرون هدایت می شود.

گازهای برودتی و به صورت کلی مبردها از یک قانون ترمودینامیک ( دماپویی ) به نام «گذار فاز» استفاده می کنند. طی این قانون امکان تبدیل مایع به گاز و گاز به مایع وجود دارد. به خاطر همین ویژگی منحصر به فرد، از مبردها در دستگاه ها و تجهیزات سرمایشی مختلف نظیر کولرها، فریزرها، دستگاه های خنک کننده، یخچال ها و … استفاده می شود.

طی قانون گذار فاز، تغییر حالت یک ماده به حالت دیگر از طریق انتقال گرما ممکن است. در مثال مواد سردساز، می توان گفت که مایع به جذب گرمای محیط تبدیل به گاز می شود و از سوی دیگر گازها با از دست دادن حرارت می توانند تبدیل به مایع شوند. همین ویژگی منحصر به فرد است که مبردها را بسیار پرکاربرد کرده است.

اثرات گازهای برودتی بر محیط زیست

بسیاری از گازهای برودتی اثرات منفی بر محیط اطرلف خود می گذارند زیرا مخرب لایه اوزن و باعث افزایش گرمای کره زمین می شوند.

پتانسیل گرمایشی کره ی زمین    ( GWP )

 گازهای گلخانه ای مانند کربن دی اکسید و تشعشعاتی از بعضی از گازهای برودتی با نگه داشتن این تشعشعات در اتمسفر باعث گرم شدن کره زمین می شوند.

اثر گلخانه ای به تأثیر مستقیم گازهای گلخانه‌ای در جو یک سیاره روی سطح آن گفته می‌شود. در این فرایند پرتوهای موجود در جو آن سیاره سطح آن‌را به اندازه‌ای گرم می‌کند که گویا اتمسفر در آن موجود نباشد و از این‌رو موجب دگرگونی آب‌وهوا می‌شود. اشتباه است بین افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای موجود در جو با گرم شدن کره زمین ارتباط مستقیمی وجود دارد.

زمین مقداری از انرژی خورشید را جذب می‌کند و باقی آن را بازمی‌تاباند. در طی این فرایند طول موج نور تغییر پیدا می‌کند. بعضی از گازهای موجود در جو زمین، این تابش خروجی را جذب می‌کنند. این تابش عمدتاً در محدوده فروسرخ است. مولکول گازهای گلخانه‌ای، بسیار بیشتر از سایر گازها نور فروسرخ را جذب می‌کند.

جذب انرژی توسط مولکول‌های گاز سبب جنبش مولکول و افزایش انرژی آن می‌شود. وقتی این اتفاق در مقیاس بزرگ رخ دهد، مانند این است که زمین را با یک پتو پوشانده‌ایم. دمای کل نواحی زمین افزایش می‌یابد. این پدیده اثر گلخانه‌ای نامیده می‌شود.

گاز گلخانه‌ای گازهایی هستند که باعث اثر گلخانه‌ای در جو می‌شوند. این گازها می‌توانند تا مدت زیادی حرارت را در خود نگه دارند، و امروزه اضافه شدن بیش از حد گازهای گلخانه‌ای به جو زمین، باعث افزایش دمای زمین شده‌است. از مهم‌ترین این گازها می‌توان از بخار آب و دی‌اکسیدکربن نام برد. از دیگر گازهای گلخانه‌ای می‌توان متان را نام برد که دراثر خوردن چوب توسط موریانه تولید می‌شود و دیگر گازها که اهمیت کمتری دارند عبارت‌اند از: متان، اکسید نیتروژن، سولفید هگزافلوراید، هالوکربن ها مثل فریون و دیگر CFCها.

میزان GWP  یک گاز برودتی نسبت به میزان گرمایی که می تواند درخود نگه دارد اندازه گیری می شود.  با گذشت زمان میزان پتانسیل گرمایش جهانی نسبت به کربن دی اکسید اندازه گیری می شود. GWP  کربن دی اکسید برابر ۱ است بنابراین یک گاز برودتی با GWP  بالاتراز ۱ گرمای بیشتری نسبت به کربن دی اکسید در اتمسفر نگه می دارد.

پتانسیل تخریب لایه اوزن ( ODP )

لایه اوزن وظیفه ی محافظت از زمین در برابر تابش های خورشید را برعهده دارد. برخی از ترکیبات شیمیایی گازهای برودتی می توانند به لایه اوزن آسیب برسانند. پتانسیل کاهش اوزن یک مقیاسی است که برای اندازه گیری میزان آسیب رسانی به لایه اوزن به کار می رود.

CFC ها بیش ترین آسیب به لایه اوزن می رسانند بنابراین CFC  ها به عنوان خط مبنای پتانسیل کاهش اوزن درنظرگرفته می شوند. ( ODP=1  ) پس اگر ماده شیمیایی پتانسیل کاهش اوزن آن بیش تر از ۱ باشد پس میزان آسیب رسانی آن به لایه اوزن بیشتر از CFC ها می باشد.

 خصوصیات گاز برودتی

خصوصیات گاز های برودتی شامل حرارت نهان تبخیر گاز برودتی ، دمای جوش گاز برودتی ، دما و فشار بحرانی  گاز برودتی ،گرمای ویژه گاز برودتی مایع و فشار تقطیر گاز برودتی می باشد. سیالی که به عنوان ماده سرمازا مورد استفاده قرار می گیرد و سیلندر آن باید دارای کیفیت های زیر باشد:

۱- سمی نباشد.

۲- قابل انفجار نباشد.

۳-اکسید کننده نباشد.

۴- قابل اشتعال نباشد.

۵- در صورت نشت به سهولت قابل تشخیص باشد.

۶- محل نشت آن قابل تعیین باشد.

۷- قادر به عمل کردن در فشار کم باشد (نقطه جوش پایین).

۸- از نوع گازهای پایدار باشد.

۹- قسمت هایی که در داخل مایع حرکت می کند به سهولت قابل روغنکاری باشند.

۱۰- تنفس کردن آن مضر نباشد.

۱۱-دارای گرمای نهان متعادلی برای مقدار تبخیر در واحد زمان باشد.

۱۲-جابجایی نسبی آن برای ایجاد مقدار معینی برودت کم باشد.

۱۳-دارای کمترین اختلاف, بین فشار تبخیر و تقطیر باشد.

۱۴-ماده سرمازا نباید خورنده باشد (ایجاد زنگ زدگی کند) تا ساختن تمام قطعات سیستم از فلزات معمولی با عمر خدمتی طولانی تر عملی گردد.

مبنای مقایسه گاز برودتی به کار رفته در صنعت سرما زا , بر اساس حرارت تبخیر ۵ درجه فارنهایت و حرارت تقطیر ۶۸ درجه فارنهایت است.

شناسایی گازهای برودتی

روش مشخص کردن گاز برودتی در صنایع تبریدی  به وسیله شماره گذاری آنها است که پیش از هر شماره که توسط شرکت سازنده مشخص می شود از حرف لاتین R که مخفف کلمه سرما زا (REFRIGERANT) می باشد استفاده می شود. مانند :  R12، R134a .

گروه بندی مبردها از نظر ترکیبات شیمیایی

گاز های برودتی طبیعی

گازهای برودتی طبیعی به صورت طبیعی پدیدار می شود. گازهای برودتی طبیعی ساخت دست انسان ها نیست برخلاف دیگر گازهای برودتی که ذکر خواهیم کرد. از این گازها می توان به عنوان عنصری در یخچال ها و تهویه هوا استفاده کرد. مشهورترین گازهای برودتی طبیعی هیدروکربن ها هستند.

هیدروکربن ها شامل کربن دی اکسید با پتانسیل گرمایش جهانی ۱ می باشند ولی HFC ها و HCFC  ها که مشهور تر از کربن دی اکسید می باشند دارای پتانسیل گرمایشی جهانی ۱۰۰۰ برابر کربن دی اکسید می باشند این باعث می شود هیدروکربن ها گزینه ی مناسب تری برای محیط زیست باشند که ما در دسترس داریم.

 از سوی دیگر، گازهای برودتی طبیعی در مقایسه با سایر گازهای برودتی بسیار ارزان‌تر نیز هستند. هوا، هیدروکربن، آمونیاک، دی اکسید کربن، آب، ایزوبوتان، ایزوپنتان، اتان، پروپیلن جزو معروف ترین  و پرکاربرد ترین گازهای برودتی طبیعی هستند.

CFC ها

 از ترکیب اتم های کلر-کربن وفلوئور می باشد. آنها برای استفاده تجاری، خانگی و حمل و نقل ایده آل بودند به دلیل اینکه غیر سمی، غیر قابل اشتعال و غیر واکنش با سایر ترکیبات شیمیایی هستند. در سال ۱۹۷۳، کشف شد که اتم کلر در CFC، یک کاتالیزور برای تخریب ازون است. از سال ۱۹۸۷، استفاده از آنها توسط  *پروتکل مونترال ممنوع شده است. CFCها در لیست معرفی گازهای سرد کننده ( خنک کننده ) مخرب ترین مبرد لایه ازون هستند. مبردهای گروه CFC شامل موارد زیر است:
R11-R12-R13-R131-R113-R114-R500-R502-R503  

• R11 :  این گاز برودتی به فرمول شیمیایی (CCl3F )، به دلیل اثر تخریب زیست محیطی که برروی لایه ی ازون دارد جایگزین هایی برای آن پیشنهاد شده: R141b  ،R23  . R 123  

ویژگی: این مبرد بی بو، غیرقابل اشتعال و در دمای اتاق به جوش می آید.

کاربرد: کاربرد زیادی در صنایع فوم سازی، کمپرسور های گریز از مرکز، شستشوی سیکل های طبیعی.

• R12 : این مبرد با فرمول شیمیایی ( CCl2F2 ) و به وسیله کپسول های سفیدرنگ عرضه می شود. به علت خواص ترمودینامیکی عالی و شرایط عملیاتی مناسب از این گاز به صورت گسترده استفاده می شود به علت تخریب زیست محیطی و آسیب رسانی به لایه اوزن طبق استانداردهای جهانی( پروتکل مونترال ) باید تا سال ۲۰۲۱ به صورت کامل کنار گذاشته شود.
• به سختی می توان گازی با این گستره استفاده پیدا کرد اما با این حال تعدادی گاز برای جایگزینی وجود دارد مانند R134a : از دسته ی HFC   و   R401a  که ازترکیب  R22  ،R152 ،R124  و R401b  از ترکیب R22 ،R152a  ، R124  به دست آمده است.

ویژگی: بی رنگ و غیرقابل اشتعال بودن، غیر خورنده.

کاربرد: مبرد R12 کاربرد زیادی در آب سرد کن ها، یخچال های خانگی، فریزرها، چیلرهای سانتیفیوژی دارد.

• R114 : این مبرد به فرمول شیمیایی ( ClF2CCF2Cl )،   از قدیمی ترین عضو cfc  ها است.  استفاده  از این گاز به صورت کامل ممنوع شده است به خاطر آسیبی که به لایه اوزن وارد می کند.  بهترین جایگزین برای این گاز: R124  از دسته HCFC  
• ویژگی: بی رنگ ، رنگ سیلندر آبی تیره میباشد.
• کاربرد: کاربرد زیادی در چیلرهای گریز ازمرکز و صنایع دریایی دارد.

*پیمان مونترال یا پروتکل مونترال در مورد موادی است که باعث تخریب لایه ازون می‌شوند. پروتکل کنوانسیون وین برای محافظت از لایه ازون یک تعهد بین‌المللی است که برای محافظت از لایه ازون با خاتمه دادن به تولید مواد بیشماری که مسئول کاهش ازون هستند طراحی شده‌است. این توافق‌نامه در تاریخ ۲۶ اوت ۱۹۸۷ انجام شد و پس از نخستین جلسه در هلسینکی، می۱۹۸۹، در ۱۶ سپتامبر ۱۹۸۹ به اجرا درآمد.

از آن زمان تاکنون ۹ مورد تجدید نظر انجام داده‌است، در سال ۱۹۹۰لندن  ،۱۹۹۱  نایروبی، ۱۹۹۲ کپنهاگ، ۱۹۹۳ بانکوک ، ۱۹۹۵ وین، ۱۹۹۷ مونترال، ۱۹۹۸ استرالیا، ۱۹۹۹ پکن و ۲۰۱۶ کیگالی. در نتیجه ی این توافق بین‌المللی، سوراخ ازون در ناحیه قطب جنوب به آرامی در حال بهبود است. پیش‌بینی‌های اقلیمی نشان می‌دهند که لایه ازون بین سال‌های ۲۰۵۰ تا ۲۰۷۰ به سطح سال ۱۹۸۰ باز خواهد گشت.

کوفی عنان با توجه به اتخاذ و اجرای گسترده ی آن، از آن به عنوان نمونه‌ای از همکاری‌های بین‌المللی استثنایی مورد استقبال قرار گرفته، گفته ‌است که ( شاید تنها موفق‌ترین توافق بین‌المللی تا به امروز، پروتکل مونترال بوده‌است ) در مقایسه، تقسیم بار مؤثر و پیشنهادهای راه حل برای کاهش تضاد منافع منطقه‌ای از جمله ی عوامل موفقیت در چالش کاهش ازون بوده‌است؛ جایی که مقررات جهانی براساس پروتکل کیوتو نتوانست این کار را انجام دهد. 

در این مورد ( چالش کاهش ازون )، مقررات جهانی پیش از برقراری اجماع علمی وجود داشته‌است. افکار عمومی کلی نیز نسبت به خطرات احتمالی قریب‌الوقوع اطمینان داشته‌است.

این دو پیمان برای لایه ازون که از سوی ۱۹۷ پشتیبان؛ ۱۹۶ کشور و نیز اتحادیه اروپا، به تصویب رسیده، آن‌ها را به نخستین معاهده‌های جهانی تصویب شده در تاریخ سازمان ملل متحد تبدیل کرده‌است.

این دو معاهده ی «واقعاً جهانی» همچنین به سود فرایند سیاست‌گزاری در مقیاس جهانی قابل توجه بوده‌است؛ تنها ۱۴ سال بین یک بررسی علمی اساسی و کشف مشکل (۱۹۷۳)، و توافق بین‌المللی بر سر آن، امضا شده (۱۹۸۵ و ۱۹۸۷)، فاصله بوده‌است.

HCFC

جایگزین مناسب CFC

HCFC  ها به عنوان جایگزین موقت مبردهای CFC تاسال ۲۰۳۰ درنظرگرفته شده این مواد درمقایسه با CFC  ها دارای کلرکمتری هستند یعنی اثر زیست تخریب لایه اوزن آن کمتر است. مبردهای R124   ، R 122  ، R 22   جزء این دسته هستند.

R22 : اولین عضو از خانواده  HCFC  که به عنوان گاز مبرد مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان به دنبال جایگزین‌هایی برای این گازها هستند تا آسیب‌های وارد شده به لایه‌ی اوزن را کاهش دهند. گاز برودتی که جایگزین خواهند شد عبارتند از:

R407c  ، R417a  ، R404a  ، R410 .

ویژگی: بی رنگ و شفاف ، بی بو

کاربرد: این ماده در انواع مختلف دستگاه‌های خنک کننده‌ی هوا ( کولر گازی و … ) و نیز در یخچال‌های سوپرمارکت‌ها، بازارها، و ….

ولی هم اکنون استفاده از چنین گازهایی در مبردهایی مانند یخچال‌ها و کولر گازی ممنوع شده و دیگر در هیچ کشور توسعه یافته‌ای چنین محصولاتی نه تولید و نه وارد و نه صادر می شود، ولی متأسفانه و با وجود این همه تذکرات کارشناسان امر، هنوز در ایران محصولاتی که از گازهای R22 استفاده می‌کنند، وجود دارد و به راحتی از مرزهای کشور وارد می‌شود.

HFC

( جایگزین مناسب CFC ها )

 در بحث معرفی گازهای سرد کننده ( خنک کننده )HFC ها کمترین اثر را بر تخریب محیط زیست دارند. این مبردها شامل هیدروژن، فلوئور و کربن هستند. بنابراین آنها هیچگونه کلر ( مخرب ازون ) ندارند. علاوه بر این از پتانسیل گرم شدن زمین کمتری نسبت به HCFC ها برخوردارند. متأسفانه حذف آنها جزء اهداف  *پروتکل کیوتو است. مبرد های گروه HFC شامل موارد زیر است:

R23-R134a-R404A-R407C-R410A-R417A-R422A-R422B-R422D-R507-R508B

R134a : این مبرد به فرمول شیمیایی ( C2H2F2  ) نسبت به مبرد R12  ضریب حرارتی بهتر و انتقال حرارتی بالاتر و همین طور جذب رطوبت بیشتری دارد. این مبرد عموماً در یخچال های خانگی و کولر خودرو کاربرد دارد.

ویژگی: غیرسمی بوده، غیرقابل اشتعال، جاذب رطوبت بوده و فاقد اتم کلر است. درنتیجه هیچ اثرمخربی برای لایه اوزون ندارد ثبات گرمایی و شیمیایی فوق العاده دارد و هیچ گونه خورندگی در فلزات ایجاد نمی کند. خواص ترمودینامیکی مناسبی دارد.

 کاربرد: کاربرد اصلی این گاز در صنایع برودتی به عنوان گاز مبرد می باشد همچنین در تولید موادخام برای PTFE  و تولید هالون ۱۲۱۱ استفاده می شود. این مبرد عموماً در یخچال های خانگی و کولر خودرو کاربرد دارد.

R404 : این مبرد ترکیبی از  R502 + R12 +R22   است  امروزه از گاز های ترکیبی بیشتر استفاده می شود. این گاز فریون به عنوان جایگزین برخی گاز‌های فریون مانند R502 و   R22 پس از ممنوعیت استفاده از آن‌ها در سال استفاده می‌شود. گاز ۴۰۴ مخرب لایه اوزن نیست ولی GWP ( شاخص پتانسیل گرمایش جهانی ) بالایی دارد. از این مبرد برای جایگزین R504  استفاده می شود و همچنین بهترین جایگزین برای این مبرد R134 a می باشد و همین طور می توان به عنوان جایگزین R22  از این مبرد استفاده کرد.

ویژگی: بی رنگ و شفاف، بی بو

کاربرد: کاربرد آن در طراحی یخچال های فریزر، ماشین های حمل مواد غذایی، ویترین فروشگاه ها، دیگر وسایل سرماساز  می باشد .

R407C : این مبرد مخلوطی از هیدروفلوروکربن های استفاده شده به عنوان سرد کننده است. این مبرد ترکیبی گاز زئوتروپیک از دیفلورومتان ( R32 )، گاز پنتافلورواتان ( R125 ) و گاز تترافلورواتان ( R134 ) است. گاز دی فلورومتان برای ایجاد ظرفیت گرمایی است. گاز پنتافلورواتان قابلیت اشتعال را کاهش داده و گاز تترافلورواتان نیز فشار را کاهش می دهد.

کپسول های R407 به رنگ نارنجی سوخته هستند. بسته بندی آن در سیلندر غیر قابل شارژ ۳/۱۱ کیلوگرمی و سیلندر های قابل استفاده مجدد ۴۰۰، ۸۰۰، ۹۲۶، ۱۰۰۰ لیتری ارائه می شود. این گاز به گونه ای طراحی شده که بیشترین شباهت را در فشار و عملکرد با گاز R22 دارد و به عنوان جایگزینی برای R22 در نظر گرفته شده است.

خواص فیزیکی حرارتی آن هم مشابه  گاز R22 است، بنابراین هنگام جایگزینی گاز R407  به جای گاز  R22  نیاز به حداقل تغییرات در سیستم های سرد کننده داریم. به طوری که در سیستم گاز R22 و گازR407 بسیاری از قطعات یکسان است.

گاز R407 معمولاً در سیستم های تبریدی با دمای متوسط استفاده می شود. گاز R407 فاقد کلر که برای حل روغن های مینرالی استفاده شده با گاز R22 الزامی است،  مناسب می باشد. بنابراین توسعه روغن هایی که با سرد کننده های جدید سازگارتر باشند ضروری است، این روغن ها با عنوان پلیل استر و یا POE شناخته شده اند. نشت های چندگانه قابل توجه گاز R407  و شارژ مجدد آن در برخی مواقع منجر به تغییر ترکیب سرد کننده می شود که ممکن است اثر کمی روی بهره وری انرژی و شرایط انتقال حرارت داشته باشد..

ویژگی: بی رنگ و شفاف، بی بو

کاربرد: به عنوان جایگزین R22  در صنایع خنک کننده، سیستم های برودتی صنعتی، تهویه مطبوع خانگی و صنعتی، بسیاری از سیستم های تهویه هوا و پمپ های حرارتی استفاده می شود.

R410 A :  این مبرد مخلوطی از مبرد های R32 و R125 می باشد. مبرد R410 بهترین جایگزین R22 می باشد، همانند این گاز از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است.

ویژگی: کاملاً بی رنگ، غیرسمی، غیرقابل اشتعال

کاربرد : درسیستم های نوین خنک کننده خانگی و صنعتی، پمپ های حرارتی، رطوبت سازها و چیلرهای کوچک استفاده می شود. همچنین می توان به عنوان جایگزین R22  در صنایع خنک کننده، سیستم های برودتی صنعتی، تهویه مطبوع خانگی و صنعتی استفاده می شود.

مزیت مبرد R410 به R22   

• در جذب و آزادشدن گرما بهترعمل کرده
• کمپرسور R410 خنک تراز R22  است. ریسک خراب شدن آن به دلیل گرمای زیاد کاهش می یابد.
• R410  مقدار شارژ کمتری نسبت به R22  دارد.
• استفاده از R410 در دستگاه های تهویه مطبوع باعث بیشترشدن عمر قطعات و سرمای بیشتر و ماندگاری بالاتر آن می شود.

R507 : گاز برودتی R507  مخلوطی از R125  و R143 می باشد. این گاز برودتی در دماهای پایین و متوسط کاربرد زیادی دارد. عملکرد گازبرودتی R507 شباهت‌های زیادی به گاز برودتی پرکاربرد R502 دارد و به دلیل فشار و ظرفیت بالاتر، در موارد زیادی به عنوان جایگزین آن به کار برده می‌شود. همچنین به دلیل سازگاری با محیط زیست به عنوان جایگزین گازبرودتی  R-502 به کار می‌رود.

ویژگی: بی بو و بی رنگ و شفاف

کاربرد :

• گاز برودتی مورد استفاده در سیکل تبریدِ دما پایین و دما متوسط.
• گاز برودتی مورد استفاده در دستگاه‌های یخ ساز صنعتی.
• پیشنهاد می شود از روغن پلی استر برای کمپرسورهایی که با گاز R507 کار می کنند، استفاده شود. گاز برودتی R507 همراه با روغن پلی استر قابلیت اطمینان بیشتری نسبت به روغن های معدنی در دمای پایین دارد که کمک می کند تا روغن در دماهای پایین به کمپرسور باز گردد.

• گاز R507 جایگزینی برای R502 است و در مقایسه با گاز R502 دارای ویژگی های بهتری است. ظرفیت و راندمان آن تقریبا برابر R502 است و دمای دیسچارج کمپرسور ممکن است تا ۴٫۴ درجه سانتی گراد ( ۱۳٫۳ درجه فارنهایت ) کمتر از R-502 باشد که می تواند باعث طول عمر بیشتر کمپرسور و پایداری روغنکاری کمپرسور شود. برای مثال اگر چیلری با دمای اواپراتور ۱۷٫۸- درجه سانتی گراد(۰ درجه فانهایت) و دمای ۳۲٫۲ (۹۰ درجه فارنهایت) کندانس و دمای گاز ساکشن ۱۸٫۳ ( ۶۵ درجه فارنهایت ) کار کند، مقدار راندمان در مقایسه با گاز برودتی R-502 که برابر ۱ است.  

*پروتکل کیوتو

پیمان کیوتو پیمانی بین‌المللی به منظور کاهش صدور گازهای گلخانه‌ای، که عامل اصلی گرم‌شدن زمین در دهه‌های اخیر محسوب می‌شوند، است. این پیمان که پیمان‌نامه ریو را تکمیل و ترمیم می‌کند در چارچوب سازمان ملل متّحد شکل گرفت. طی سال‌های اخیر با افزایش گازهای گلخانه‌ای نظیر متان، دی‌اکسید کربن، بخار آب و اکسید نیتروژن در جو زمین، دمای کره در حال افزایش می‌باشد که این امر باعث ایجاد تغییرات ناخوشایند در محیط زیست خواهد شد.

از این رو در سال ۱۹۹۷ طی پیمانی معروف به کیوتو کشورهای صنعتی متعهد شدند که ظرف ده سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را ۵٪ کاهش دهند و به کشورهای در حال توسعه کمک‌های مالی برای افزایش ضریب نفوذ استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی، اعطاء نمایند. البته CFC که از گازهای صنعتی می‌باشد نیز از جمله گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود، این گاز در گذشته به‌ طور وسیع در کندانسورهای یخچال و به منظور خنک کردن درون یخچال بکار می‌رفت، اما امروزه به دلیل ایجاد اثر گلخانه‌ای، استفاده از آن در بسیاری از کشورها ممنوع شده‌است.

گازهای برودتی دوست دار محیط زیست

آخرین دسته از گازهای برودتی، گازهایی هستند که به صورت طبیعی وجود ندارند و ساخته دست بشر هستند،‌ ولی کماکان تهدیدی برای محیط زیست محسوب نمی شوند. این گازها تنوع زیادی ندارند. در این میان می توان به ۲٬۳٬۳٬۳-تترافلوئوروپروپیلن ( R1234yf ) اشاره کرد.

حال احتمال دارد این سؤال در ذهن شما شکل گرفته باشد که کدامیک از این گازهای برودتی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. لیست گازهای مبرد زیر امروزه بیشترین کاربرد را دارند:

• R134a (HFC)
• R-12 (CFC)
• R-410A (HFC)
• R-22 (CFC)
• R-404A (HFC)

قوانین مربوط به استفاده از گازهای برودتی

همانطور که پیش‌تر بیان شد، برخی از انواع گازهای برودتی می توانند تأثیرات منفی چشمگیری روی محیط زیست داشته باشند. از همین رو، برخی دولت ها قوانین و محدودیت هایی را در استفاده از گازهای برودتی قرار داده اند.

• هنگام نصب، جداسازی و یا شاژر سیستم های برودتی،‌ حتماً باید از فیتینگ های مخصوص استفاده شود تا نشتی گاز به حداقل برسد.
• سیستم های برودتی معیوب باید حداکثر ظرف ۳۰ روز تعمیر شوند.
• شرکت و تکنسین های شاغل در آن شرکت باید گواهی نامه های معتبر داشته باشند.
• خالی کردن تعمدی گازهای برودتی شدیداً نهی می شود.
• هرگونه تخطی از قوانین محیط زیستی پیگیری قانونی خواهد شد.

نگاه اجمالی بر گازهای برودتی

   گاز های برودتی خالص :

• گاز های  طبیعی: گاز پروپان ،  گاز آمونیاک ،  گاز ایزو بوتان ،  گاز کربن دی اکسید
• CFC  :  R12 گاز   ، R114  گاز    ، R11  گاز    
• HCFC   : R22 گاز   ، R134 گاز  ، R141 گاز   ، R142  گاز   
• HFC   : R32  گاز   ، R23 گاز   ، R152  گاز   ،  R125گاز   ،  گاز  R152

 گاز های برودتی میکس :

• R407 گاز  
• R502 گاز
• R507 گاز
• R410 گاز
• R404 گاز

نویسنده و مؤلف : سمیه احقری

10/17/2022