هلیوم
با وجود تأخیر در احداث کارخانه “قطر ۳” که بسیاری انتظار آن را می‌کشیدند، سایت “Gas world” از طرحی اولیه “کارخانه قطر ۴” برای آینده با خبر شد.
کارخانه “قطر ۳” منبع عظیم و جدیدی است که به زودی وارد بازار جهانی هلیوم خواهد شد و برای مدت طولانی، تاریخ شروع ساخت آن سوژه گمانه زنی‌های فراوانی شده بود.
قلب تپنده صنعت این گاز متکی بر چند منبع عظیم این گاز در جهان است. حدود ۷۵% از این گاز مصرفی کل دنیا در سه منطقه مختلف تولید می‌شود؛ شهرک صنعتی “راس لفان” در قطر، شرکت “اکسون موبیل” در شهر “ویومینگ” آمریکا و ذخایر فدرال هلیوم “آماریو” شهر تگزاس که زیر نظر اداره مدیریت اراضی کشور آمریکا فعالیت می‌کند.
از چندین سال پیش واضح شده بود که آخرین منطقه ذکر شده در پاراگراف بالا، که بزرگ ترین ذخایر طبیعی این گاز را در خود نگهداری می‌کند، به زودی تمام خواهد شد و تا سال ۲۰۲۱ ، ما با چهره‌ای جدید از صنعت گاز هلیوم آشنا خواهیم شد. در حالی که مصرف کنندگان خانگی در تکاپو برای یافتن تکنولوژی‌های بازیافت و بازیابی جدید هستند، در صنعت هلیوم نیز تلاش‌های فراوانی برای راه اندازی مراکز و ذخایر تازه در سرتاسر دنیا و ابداع روش‌های مدرن پیدا کردن این منابع در جریان هستند.
به همین دلیل هم همگان مشتاقانه در انتظار احداث کارخانه “قطر ۳” هستند. در اوایل سال ۲۰۱۸ سایت “Gas world” اعلام کرد که این پروژه با ظرفیت ۱۲ میلیارد لیتر در سال، به احتمال زیاد به دلیل مشکلات لوله‌های انتقال گاز تآمینی به پالایشگاه “بارزان” در قطر، تا سال ۲۰۱۹ به تعویق خواهد افتاد.
از زمان اعلام این خبر و طبق گزارش‌های محلی در کشور کره، شرکت صنایع سنگین هیوندای “HHI” و شرکت گاز “بارزان” که مسئول تأمین ذخایر گازی کارخانه “قطر ۳” است، وارد یک مشاجره چند میلیون دلاری شدند.
بر اساس اخبار منتشر شده، این مشاجره به دلیل اختلاف نظر در مورد مسئولیت تعمیر نشتی رخ داده در یکی از لوله‌های انتقال بوده که گاز را به پالایشگاه “بارزان” منتقل می‌کند.
نشت کردن لوله پروژه کارخانه هلیوم “قطر ۳” را به تعویق انداخت
علی رغم مسائلی که احداث کارخانه “قطر ۳” را عقب انداخته‌اند، طرح راه اندازی کارخانه هلیوم “قطر ۴” به صورت جدی پیگیری می‌شود.
قطر در حال حاضر ۳۰% از تقاضای جهانی برای هلیوم را تأمین می‌کند. تمام هلیوم این کشور از ذخایر طبیعی به عنوان “گاز همراه” از محصولات دیگر مانند میعانات گازی، پروپین، بوتان، بنزین سنگین و سولفور به دست می‌آید.
همه از ذخایر هلیوم کشور قطر به اندازه ۱۰ هزار میلیارد لیتر و معادل ۵۰ سال تقاضای فعلی دنیا، خبر ندارند و به همین دلیل در ۱۰ سال آینده، کشور قطر مقام بزرگترین صادر کننده هلیوم را کسب خواهد کرد.
در ماه مارچ سال ۲۰۱۸، روزنامه محلی قطر به نام “گُلف تایمز” در خبری نوشت که قطر قرار داد گسترش کارخانجات میدان گازی گنبد شمال را برای اجرای طرح “FEED” بر روی تأسیسات سطح الارضی آن، به شرکت ژاپنی “چیودا” واگذار کرد.
تأسیسات سطح الارضی جدید ( سه کارخانه عظیم ال.ان.جی ) سالانه ۲۳ میلیون تن “ال.ان.جی” یا گاز طبیعی مایع تولید می‌کنند. مراسم اهدای قرارداد “FEED” با حضور و سخنرانی وزیر صنعت و انرژی قطر، آقای دکتر محمد بن صالح الساده در ششمین کنفرانس تولید کننده – مصرف کننده توکیو در ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی برگزار شد.
محمد بن صالح تصریح کرد که “قطر تصمیم بر ادامه دادن به عنوان یک رهبر قابل اطمینان در صنعت ال.ان.جی دارد” و افزود که ” برداشتن تحریم قدیمی میدان گازی گنبد شمال، به افزایش تولید ملی گاز مایع طبیعی از ۷۷ میلیون به ۱۰۰ میلیون تن در روز تا سال ۲۰۲۴ منجر می‌گردد.”
ایران همچنین به منابع گازی این میدان ( پارس جنوبی ) دسترسی دارد اما بعید به نظر می‌رسد که تا ۵ الی ۱۰ سال آینده با توجه به ممانعت‌های سیاسی و اقتصادی که این کشور با آن‌ها روبروست ( مانند خارج شدن آمریکا از برجام )، اقدام به گسترش این میدان گازی کند.
یکی دیگر از دست آوردهای جانبی پروژه گسترش تأسیسات سطح الارضی، آمادگی کشور قطر برای تأمین سالانه ۸۰۰ تا ۹۰۰ فوت مکعب ایزوتوپ‌های هلیوم ( به طور مثال سالانه مقدار ۹۵۰۰۰۰ فوت مکعب از هر ایزوتوپ ) است که از طریق راه اندازی کامل مجتمع “قطر ۴” یا از بین بردن موانع و استفاده کامل از امکانات و ظرفیت‌های تأسیسات “قطر ۱،۲،۳” این امر میسر خواهد شد. اما برای این کار کمیته هلیوم قطر باید منافع اقتصادی این طرح‌ها را بررسی کند.
با احداث پالایشگاه گاز “آمور” روسیه با ظرفیت تأمین ایزوتوپ‌های هلیوم و اعلام روسیه برای وارد کردن آن به بازار گاز هلیوم در سال ۲۰۲۱، ورود به موقع و سر وقت به بازار، نقش حیاتی برای موفقیت کارخانه “قطر ۴” دارد. کدام کشور قدم اول را خواهد برداشت، باید منتظر ماند.
مجمع هلیوم سال ۲۰۱۸
تمام این اتفاقات نشان می‌دهد که بازار جهانی هلیوم در شرف تغییرات بزرگی است. مجمع جهانی هلیوم “Gas world” در سال ۲۰۱۸ با عنوان “حرکت به سمت زندگی فراتر از BLM”، مشکلات عمده کسب و کار جهانی هلیوم را شفاف خواهد کرد؛ مانند ظرفیت رو به کاهش خط لوله‌های هلیوم “BLM” یا خصوصی سازی دارایی‌های این شرکت و ظهور نه چندان دور از انتظار شرکت روسی “گَز پروم” به عنوان یکی از بازیگردان‌های اصلی بازار هلیوم.
مجمع هلیوم سال ۲۰۱۸
دستور جلسه متنوع این مجمع شامل پرزنتیشن‌های مدیران عالی رتبه و رهبران فکری در این صنعت خواهد بود که به شرکت کنندگان کمک می‌کند تا از اثر تغییرات جدید در این حوزه ارزیابی درستی داشته باشند.
این رویداد که در تاریخ ۳ تا ۴ ماه اکتبر میلادی در هتل “ماریوت مارکیس” شهر تگزاس در آمریکا برگزار خواهد شد، فرصتی بی نظیر برای شناخت و آشنایی با مهره‌های اصلی بازار جهانی هلیوم است.
منبع: سایت Gas World
ترجمه : دایان گاز
