سیلندر گاز : راهبردها و دستورالعمل ‏هایی برای ایمنی

نکته مهم در صورتی که متوجه بروز یک مشکل در سیلندر گاز شدید، به واحد خدمات اضطراری ( آتش‏نشانی ) تلفن بزنید. توصیه اکید می‏ شود همیشه هنگام کار با سیلندر گاز از لباس و تجهیزات محافظ استفاده کنید!

اگر سیلندر گاز درون آتش بیفتد!

زمانی که یک سیلندر گاز داخل آتش بیفتد و یا آتش‏ سوزی سیلندر گاز را دربربگیرد، اقداماتی که باید انجام دهید، چیست؟

وقتی یک سیلندر گاز داخل آتش می‏ اُفتد و یا تحت تاثیر آتش قرار می‏ گیرد، خطر انفجار آن بسیار بالا می ‏رود. در اینگونه مواقع لازم است یک سری اقدامات کلیدی انجام بشود که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد:

  • ( حداقل تا شعاع ۱۰۰ متری ) منطقه را تخلیه کنید.
  • به آتش‏نشانی زنگ بزنید.
  • به همه افرادی که در فاصله ۱۰۰ الی ۳۰۰ متری کپسول هستند، توصیه کنید پناه بگیرند!
  • زمانی که ماموران آتش‏نشانی به محل رسیدند، تعداد و محل سیلندر های درگیر آتش را اعلام کنید و نام گاز درون سیلندر ‏های مذکور را هم به آنها بگویید!
  • سیلندر ‏هایی که مستقیماً درگیر آتش نشده‏ و گرم نشده‏ اند را در سریعترین زمان ممکن به محل امن ببرید – البته به شرط آنکه این کار خطر بی ‏موردی برای شما نداشته باشد. قبل از آنکه به این سیلندر ‏ها دست بزنید، نسبت به بسته بودن شیر آنها اطمینان حاصل نمایید.
  • تا زمانی که شرکت های مورد تأیید اداره استاندارد سیلندر ‏های متأثر شده از آتش را تست نکرده است، از آنها استفاده نکنید!

به خاطر داشته باشید، حتی بعد از خاموش شدن آتش احتمال انفجار سیلندر ‏های داغ شده در اثر حرارت آتش وجود دارد – این خطر در مورد سیلندر ‏های حاوی گاز استیلن بیش از بقیه است!

با سیلندر های گرم شده در اثر تماس مستقیم با آتش چه بکنیم!

احتمال آسیب دیدن و خراب شدن آن دسته از کپسول‏ هایی که در معرض گرمای زیاد قرار گرفته‏ اند – نظیر سیلندر ‏هایی که در میان آتش گرفتار آمده ‏اند یا تصادفاً در معرض شعله آتش قرار گرفته‏ اند – بسیار بالاست و لذا از شارژ مجدد آنها جداً خودداری کنید که خطر مرگ مأمور پرکننده را به همراه خواهد داشت.

همیشه به یاد داشته باشید کپسول‏ های در معرض آتش را با کپسول ‏های معمولی با یک نشانه از هم تفکیک کنید و به ماموران تست بگویید کدام کپسول‏ ها در معرض آتش بوده ‏اند و کدام خیر! بر روی کپسول‏ هایی که در معرض آتش قرار گرفته‏ اند، این جمله را با یک برچسب بر روی آنها بچسبانید: Damaged Heat

تحت هیچ شرایطی اقدام به تمیز کردن و یا تعمیر کپسول نکنید!

از کپسول ‏هایی که در معرض آتش قرار گرفته ‏اند، اصلاً استفاده نکنید!

کپسول‏ هایی که نشتی دارند!

نشتی سیلندر ‏های حاوی مواد آتش ‏زا بسیار خطرناک است، چون به محض آنکه در معرض یک منبع آتش قرار می‏ گیرد، شعله‏ ور می‏ شود!

از خاموش کردن کپسول شعله ‏ور با هوایی که احتمال می‏ دهید داخل آن گاز یا بخار قابل اشتعال وجود دارد و یا در آنها ترکیبی از بخار و هواست، جداً خودداری نمائید، مگر آنکه قبلاً این آزمایشات را بر روی آن گاز انجام داده باشید:  

  1. با تست هوای خاموش کننده آتش متوجه شده باشید که میزان گاز قابل اشتعال یا میزان بخار داخل آن کمتر از ۲۰% حد پایین انفجار ( LEL ) است.
  2. قبل از اقدام به اطفای حریق با استفاده از هوا، نسبت به جریان آزاد هوا اطمینان حاصل نمائید.

نکته مهم برای آنکه گردش آزاد هوا را برای اطفای حریق اطراف کپسول حاوی گاز ایجاد کنید، هیچ وقت از فن برقی استفاده نکنید، مگر فن مورد استفاده شما ضدآتش ( flameproof ) باشد!

با کپسول‏ استیلنی که نشتی دارد چه بکنیم؟

۱- زمانی که کپسول استیلن نشتی‏ دار آتش نگرفته است!

سعی کنید با بستن شیر کپسول مانع از نشت استیلن شوید! اما اگر نشتی بند نیامد:

  1. هر گونه شعله آتش را از حوالی کپسول در حال نشت دور کنید!
  2. سعی کنید سیلندر را سرد نگه دارید و مانع داغ شدن آن شوید!

سپس با در پیش گرفتن اقدامات زیر، سعی کنید از مشتعل شدن گاز در حال نشت جلوگیری کنید، چون این امر موجب بروز تلفات جانی و مالی خواهد شد:

  • منبع هر گونه آتش و شعله را از حوالی کپسول دور کنید!
  • همه افراد را از محل دور کنید و فقط افرادی که کاری از دستشان برمی‏ آید را نگه دارید!
  • به منظور رعایت ایمنی، کپسول را از محیط سرپوشیده بیرون ببرید و در جایی نگه دارید که به آسانی هوا از اطراف آن عبور کند، در حین جابجایی کپسول از ضربه زدن به آنها جداً خودداری نمایید، هر گونه منبع تولید گرما و آتش را از محل دور کنید و خود نیز حتی‏ الامکان از حوالی سیلندر دور شوید!
  • در هنگام مراجعه مجدد به نزدیکی کپسول، از وجود هوای آزاد پیرامون آن اطمینان حاصل نمایید!

در صورتی که کپسول حاوی استیلن داغ است، حتماً نکات ذکر شده در پاراگراف “کپسول استیلن در آتش” را مطالعه نمایید.

اما اگر نشتی کپسول استیلن آتش گرفت، به توصیه‏ های زیر عمل کنید:

۲- زمانی که حریق اتفاق افتاد

بلافاصله بعد از آتش گرفتن کپسول استیلن، شیر آن را ببندید و مانع نشت گاز بیشتر شوید. با دست بدنه کپسول را لمس کنید تا میزان دمای آن را حدس بزنید.

  • اگر کپسول در حال داغ شدن بود،
  • اگر حریق کپسول اطفاء نشد،
  • اگر به هر دلیلی هنوز به کپسول شک داشتید،
  • در آن صورت بلافاصله به آتش‏نشانی زنگ بزنید (۰۰۰)، سپس تا شعاع ۲۰۰ متری کپسول را تخلیه کنید!
  • به منظور رعایت ایمنی بیشتر، هر گونه منبع آتش را از محل دور کنید!

اگر کپسول استیلن در اتاق است و شیر آن را نمی ‏توانید ببندید، اجازه دهید گاز در حال نشت آن بسوزد و تمام شود و در حین سوختن، کپسول را با آب خنک کنید! اما اگر شعله کپسول استیلن در حال نشت خاموش شد و نشت گاز همچنان ادامه داشت، احتمال شعله‏ ور شدن مجدد آن دور از انتظار نیست، لذا احتمال آتش ‏سوزی و انفجار هم وجود دارد. تنها زمانی شعله گاز در حال نشت یک کپسول استیلن را خاموش کنید که:

  • احتمال بدهید سوختن آن وضعیت خطرناک دیگری را رقم بزند!
  • نشت استیلن خیلی کم باشد و احتمال بدهید می ‏توانید کپسول را خیلی سریع به یک محوطه روباز و ایمن منتقل کنید!

در یک کارگاه که در آن نشت استیلن وجود داشته است، برای استفاده مجدد از آن باید اطمینان حاصل کنید که در هوا گاز استیلن پراکنده نیست و جریان هوای آزاد در آن وجود دارد. در سایر موارد، کپسول را سرد نگه دارید تا اینکه آتش‏نشانی سربرسد.

حتی آن زمانی که آتش به طور کامل خاموش شد، کپسول های استیلن گداخته و داغ بایستی طی مدت ۲۴ ساعت خنک شوند.

با کپسول  LPG که نشتی دارد، چگونه برخورد کنیم!

۱- زمانی که کپسول حاوی گاز LPG نشتی‏ دارد و هنوز آتش نگرفته است:

اگر یک کپسول حاوی گاز LPG نشتی داشت ولی شعله‏ ور نبود و امکان بند آوردن نشتی با سفت کردن شیر وجود نداشت، توصیه می‏ شود با شیر کپسول ور نروید و سعی نکنید آن را با انبردست یا انبرقفلی سفت کنید ولی در عوض بلافاصله اقدامات زیر را انجام دهید:

  • به آتش‏نشانی زنگ بزنید،
  • کلیه منابع حریق را از محل دور کنید!
  • تا شعاع ۲۰۰ متری کپسول را تخلیه کنید!
  • کپسول را از محیط سرپوشیده به محیط سرباز منتقل کنید و تا حد امکان جلوی نشتی گاز را بگیرید. کپسول نشتی‏ دار را نزدیک فاضلاب نگذارید.
  • به همه افراد آن حوالی خطر نشت گاز را هشدار بدهید و اولویت را به کسانی بدهید که در مسیر باد یا در سرازیری قرار دارند،

۲- زمانی که کپسول حاوی گاز LPG نشتی‏ دارد و آتش هم گرفته است:

  • به آتش‏نشانی زنگ بزنید (۰۰۰)،
  • اگر به شیر کپسول دسترسی دارید و فکر می‏ کنید خطری شما را تهدید نمی ‏کند، شیر کپسول را ببندید!
  • اگر کپسول آتش گرفت و یا آتش دیگری در حال تأثیرگذاری بر روی کپسول بود؛ بلافاصله محل را تا فاصله ۱۰۰ متری ترک کنید!
  • در صورت امکان کپسول را با آب‏پاشی از یک مکان مطمئن، سرد کنید.

با کپسول‏های حاوی گاز هیدروژن که نشتی دارند، چگونه برخورد کنیم!

خیلی حواستان را جمع کنید! معمولاً شعله سوختن گاز هیدروژن قابل رؤیت نیست. برای آنکه ببینید آیا گاز هیدروژن می‏ سوزد یا خیر، تنها با لمس و یا نگاه کردن به علائم شعله در هوا و چکیدن قطرات آب می‏ توان متوجه شد. 

۱- زمانی که یک کپسول حاوی هیدروژن نشتی دارد ولی آتش نگرفته است!

اگر یک سیلندرحاوی گاز هیدروژن نشتی داشت ولی شعله‏ ور نبود و امکان بند آوردن نشتی با سفت کردن شیر وجود نداشت، توصیه می‏ شود با شیر کپسول ور نروید و سعی نکنید آن را با انبردست یا انبرقفلی سفت کنید ولی در عوض بلافاصله اقدامات زیر را انجام دهید:

  • به آتش‏نشانی زنگ بزنید،
  • کلیه منابع حریق را از محل دور کنید!
  • کپسول را به یک مکان ایمن در بیرون ساختمان یا مکان سرپوشیده منتقل کنید!
  • در یک کارگاه که در آن نشت گاز هیدروژن وجود داشته است، برای استفاده مجدد از آن باید اطمینان حاصل کنید که در هوا گاز هیدروژن پراکنده نیست و جریان هوای آزاد در آن وجود دارد. وجود هیدروژن در هوا با سطح بالا خیلی خطرناک است.

۲- زمانی که کپسول حاوی گاز هیدروژن که نشتی گاز دارد، آتش می‏گیرد:

  • به آتش‏نشانی زنگ بزنید،
  • اگر به شیر سیلندر دسترسی دارید و فکر می ‏کنید خطری شما را تهدید نمی‏ کند،شیر کپسول را ببندید!
  • اگر کپسول آتش گرفت و یا آتش دیگری در حال تاثیرگذاری بر روی کپسول بود؛ همان اقداماتی که در قسمت “Gas Cylinders in Fires” نوشته است را انجام دهید.

وقتی کپسول حاوی گازهای سمی مثل آمونیاک نشتی داشت، چه باید کرد؟

بسیاری از گازهای سمی را از روی بویشان می ‏توان تشخیص داد، مثلاً مشخصه گاز آمونیاک بوی آن است و به  راحتی می ‏توان متوجه پراکنده بودن گاز آمونیک در هوا شد.

آمونیاک ماده ای است که به شدت موجب سوختگی پوست بدن و شامه مخاطی چشم ها، بینی، گلو و شش ‏ها می‏ شود. تنها وجود آمونیاک با غلظت نسبتاً بالا در هوا ( بین ۱۵ تا ۲۸ درصد حجم هوا را آمونیاک تشکیل بدهد ) موجب آتش سوزی خواهد شد. البته به هنگام حمل کپسول حاوی آمونیاک به ندرت این محدوده‏ ها اتفاق می‏ اُفتد.

هیچگاه وارد محیطی که گاز آمونیاک در آن پراکنده است، نشوید؛ مگر آنکه:

  1. با انجام تست برای شما مسجل شد که در هوا گاز آمونیاک وجود ندارد.
  2. مجهز به سیستم تنفسی هوای فشرده باشید.

از جمله موارد احتیاطی که به هنگام کار با گازهای سمی باید مراعات نمود، می‏ توان به این گزینه‏ ها اشاره کرد:

  • برای آنکه ببینید در فضا گاز سمی وجود دارد یا نه، باید از سیستم‏های تست نشتی استفاده کرد که گاز با فشار داخل آنها تزریق می ‏شود، همچنین می ‏توان از روش‏های آشکارسازی نشتی بر روی اتصالات استفاده کرد.
  • محیط هایی که احتمال نشتی گاز در آنها وجود دارد را خیلی خوب ونتیله کرده ( جریان هوای آزاد را برقرار کنید ) و سعی کنید هوای این محیط ها را به صورت مکانیکی عوض کنید!
  • از شیوه آشکارسازی نشتی ویژه گاز استفاده کنید!
  • سیستم مانیتور و اخطار هوا نصب کنید ( نصب این سیستم نیاز به مجوز دارد )
  • برای تنفس هوایی که احتمال آلودگی آن را می‏ دهید، همه موارد احتیاطی را رعایت نموده و باید این اقلام را در اختیار داشته باشید:
  •   SDS
  •   تجهیزات اضطراری
  •   در پیش گرفتن فرآیندها و اقدامات ویژه

به هنگام نشت گازهای اختناق‏ آور ( گازهای حساسیت زا ) چه باید کرد؟

آن دسته از گازهایی که با جابجا کردن اکسیژن موجود در هوا برای سلامتی موجودات زنده خطرساز می ‏شوند، گازهای اختناق ‏آور ساده خوانده می‏ شوند.

وجود گازهای سمی در هوا با غلظت بسیار کم ( یک در میلیون ) هم بسیار خطرناک است. وجود گازهای اشتعال ‏آور در فضا حتی با درصد کم موجب اشتعال می ‏شود. به هر حال وجود هر گازی در فضا اعم از گاز سمی، قابل اشتعال، غیرقابل اشتعال، سمی و یا غیرسمی می‏ تواند حتی با درصد پایین وجود اکسیژن خطرآفرین باشد.

ترجمه : دایان گاز

6 دیدگاه در سیلندر گاز و نکات ایمنی آن در هنگام نشتی و آتش گرفتن
  1. سلام بهترین روش که بخواهیم نشتی را متوجه شیم تست کف و صابون است یا اینکه تست های بهتری هم است؟

    • سلام
      بهترین روش برای تست نشتی مخازن یا لوله های تحت فشار که داخل آن گاز است تست کف و صابون است در صورتیکه این تجهیزات خالی باشند از نشت یابی به وسیله ی گاز هلیوم که کوچکترین عنصر موجود می باشد؛ استفاده می کنند.

  2. قیمت کپسول گاز ۴۰ لیتری چند است

    • برای اطلاع از قیمت ها لطفاً با بخش فروش تجارت بین الملل گاز دایان تماس بگیرید.
      شماره تماس: ۰۲۱۲۲۰۷۰۷۱۸ داخلی: ۱۰۱، ۱۰۳، ۱۰۷

  3. دیدگاه *آیا می‌شود کپسولی که پر هست رو جوری خالی کرد آیا راهی برای خالی کردن کپسول پر هست البته در اتومبیل

    • سیلندرهای گاز را حتماً می بایست در فضای باز خالی کرد، اگر گازهای خطرناک باشند شرایط ویژه ای برای خالی کردن دارند و همچنین نیاز به پوشیدن ماسک می باشد. برای تخیله کردن کافیست شیر را باز کرده اما باید به این امر توجه کرد که بعضی از گازها وقتی با اکسیزن ( هوا ) تماس پیدا می کنند منفجر می شوند بنابراین باید اطلاعات کافی در مورد گازها داشته باشند.
      بنابراین برای خالی کردن کپسول گاز اصولی تر و بهتر است که آنرا به متخصصان آن و شرکت هایی که این کار را انجام می دهند بسپارید. و توجه داشته باشید که کپسول گاز را به هیچ وجه داخل خودرو تخیله نکنید.


[بالا]

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *