“راهنمای جامع گازهای غواصی: نایتروکس، تریمیکس و هلیوکس – مزایا، کاربردها و انتخاب بهترین گزینه”
غواصی یکی از فعالیت‌های جذاب و چالش‌برانگیز است که نیازمند استفاده از گازهای مخصوص برای تنفس در زیر آب می‌باشد. انتخاب و استفاده صحیح از این گازها نه تنها ایمنی غواصان را تضمین می‌کند بلکه تجربه‌ای لذت‌بخش و بدون حادثه را نیز فراهم می‌آورد.
انواع گازهای غواصی
-
هوا (Air)
ترکیب: هوا شامل ۲۱% گاز اکسیژن و ۷۹% گاز نیتروژن است.
کاربرد:
- برای غواصی در عمق‌های کم (تا حدود ۳۰ متر) مناسب است.
- در غواصی‌های تفریحی و آموزشی به کار می‌رود.
- اهمیت: به عنوان پایه‌ای‌ترین گاز تنفسی، هوا به طور طبیعی در فعالیت‌های غواصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای غواصان مبتدی مناسب است.
مزایا و برتری‌ها:
- دسترس‌پذیری: گاز Air به راحتی در دسترس است و نیازی به تجهیزات خاص ندارد.
- ساده‌ترین گزینه: برای غواصان مبتدی و در شرایط عادی، استفاده از هوا ساده‌ترین و ایمن‌ترین گزینه است.
-
گاز غواصی نایتروکس (Nitrox)
ترکیب: مخلوطی از گاز اکسیژن و گاز نیتروژن با درصد بالاتر از ۲۱% گاز اکسیژن (معمولاً بین ۳۲% تا ۴۰% گاز اکسیژن).
کاربرد:
- افزایش زمان غواصی بدون افزایش خطر مسمومیت گاز نیتروژن.
- کاهش مدت زمان استراحت بین دو غواصی.
- مناسب برای غواصی‌های تفریحی در عمق‌های متوسط (تا حدود ۴۰ متر).
- اهمیت: نایتروکس به غواصان کمک می‌کند تا با کاهش خطرات ناشی از غلظت بالای گاز نیتروژن، تجربه‌ای ایمن‌تر و طولانی‌تر داشته باشند.
مزایا و برتری‌ها:
- کاهش جذب نیتروژن: با کاهش میزان گاز نیتروژن در مخلوط گاز، خطر ابتلا به بیماری برداشت فشار (DCS) کاهش می‌یابد.
- افزایش زمان غواصی: نایتروکس به غواصان این امکان را می‌دهد که مدت زمان بیشتری را در عمق‌های متوسط سپری کنند بدون اینکه نیاز به دکامپریشن طولانی مدت داشته باشند.
- کاهش زمان استراحت سطح: با توجه به اینکه گاز نیتروژن کمتری در بدن جذب شده است، نیاز به زمان استراحت بر سطح نیز کاهش می‌یابد.
-
گاز غواصی تریمیکس (Trimix)
ترکیب: مخلوطی از گاز اکسیژن، گاز نیتروژن و گاز هلیوم. معمولاً حاوی ۱۵% گاز نیتروژن، ۲۱% گاز اکسیژن و بقیه گاز هلیوم است.
کاربرد:
- برای غواصی در عمق‌های بیشتر از ۱۵۰ متر استفاده می‌شود.
- کاهش خطر مسمومیت اکسیژنی و سندرم فشار عصبی ناشی از گاز هلیوم.
- مناسب برای غواصی‌های فنی و نظامی.
- اهمیت: تریمیکس به غواصان امکان می‌دهد تا در شرایط سخت‌تر و عمیق‌تر با ایمنی بیشتری فعالیت کنند.
مزایا و برتری‌ها:
- کاهش نارکوز نیتروژن: گاز هلیوم موجود در تریمیکس باعث کاهش اثرات نارکوز نیتروژن می‌شود که ممکن است بر هوشیاری تأثیر بگذارد.
نیتروژن نارکوسیس (انگلیسی: Nitrogen narcosis) یا حالت بی‌حسی و خواب‌آلودگی ناشی از نیتروژن، یکی از مشکلات شایع در غواصی است. این پدیده به دلیل اثرات بی‌حس‌کننده نیتروژن در عمق‌های زیاد ایجاد می‌شود و مکانیسم آن به طور قابل توجهی مشابه اکسید نیتروژن، معروف به «گاز خنده»، است که به عنوان گاز بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نیتروژن نارکوسیس می‌تواند توانایی قضاوت را مختل کرده و غواص را در شرایط خطرناکی قرار دهد.
- ایمنی بیشتر در اعماق زیاد: تریمیکس به غواصان این امکان را می‌دهد که در عمق‌های بسیار زیاد با ایمنی بیشتری فعالیت کنند.
-
گازهای غواصی هلیوکس (Heliox)
ترکیب: مخلوطی از گاز هلیوم و گاز اکسیژن، معمولاً با نسبت‌های مختلف (مثلاً ۵۰% گاز هلیوم و ۵۰% گاز اکسیژن).
کاربرد:
- برای غواصی‌های بسیار عمیق (تا عمق‌های بالای ۱۵۰ متر).
- در عملیات صنعتی زیر آب مانند تعمیرات و بازرسی‌ها.
- اهمیت: هلیوکس به کاهش خطرات ناشی از نیتروژن کمک کرده و باعث می‌شود غواصان بتوانند در عمق‌های بیشتر بدون خطرات جدی تنفس کنند.
مزایا و برتری‌ها:
- کاهش خطر مسمومیت اکسیژنی: با استفاده از گاز هلیوم به جای نیتروژن، خطر مسمومیت ناشی از غلظت بالای گاز اکسیژن کاهش می‌یابد.
- بهبود هوشیاری در اعماق زیاد: هلیوکس باعث حفظ هوشیاری بهتر غواصان در اعماق زیاد می‌شود.
چگونه نایتروکس شرایط ایمنی را برای غواصی افزایش می‌دهد
نایتروکس شرایط ایمنی را از طریق چندین مکانیزم کلیدی افزایش می‌دهد:
- کاهش خطر نارکوز نیتروژن: با کاهش میزان گاز نیتروژن در مخلوط گاز، خطر نارکوز نیتروژن که ممکن است باعث اختلالات شناختی شود، کاهش می‌یابد.
- افزایش زمان غوص ایمن: درصد بالاتر گاز اکسیژن در نایتروکس به غواصان این امکان را می‌دهد که مدت زمان بیشتری را در اعماق متوسط سپری کنند بدون اینکه نیاز به دکامپریشن طولانی داشته باشند.
- کاهش زمان استراحت سطح: با جذب کمتر گاز نیتروژن، نیاز به زمان استراحت بین دو غوص نیز کاهش می‌یابد.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری برداشت فشار (DCS): بر اساس تحقیقات، نرخ ابتلا به DCS در غواصانی که از نایتروکس استفاده می‌کنند بسیار کمتر از آنهایی است که از هوا استفاده می‌کنند.
اهمیت گازهای غواصی
استفاده صحیح از گازهای غواصی نه تنها ایمنی غواصان را تضمین می‌کند، بلکه تجربه‌ای لذت‌بخش و بدون حادثه را نیز فراهم می‌آورد. انتخاب نوع مناسب گاز بسته به عمق، زمان غواصی و شرایط محیطی بسیار حائز اهمیت است.به طور کلی، گازهای غواصی نقش حیاتی در صنعت دریایی ایفا می‌کنند؛ زیرا بدون این گازها، حضور در اعماق آب ممکن نیست. این گازها همچنین در پروژه‌های صنعتی، نظامی و علمی کاربرد دارند که نیازمند دقت بالا و ایمنی هستند.
مقایسه نهایی گازهای غواصی
| ویژگی | هوا(Air) | نایتروکس | تریمیکس | هلیوکس |
| ترکیب | ۲۱% O2, 79% N2 | ۳۲%-۴۰% O2, باقی N2 | O2, N2, He | O2, He |
| عمق مناسب | تا ۳۰ متر | تا ۴۰ متر | بیش از ۱۵۰ متر | بیش از ۱۵۰ متر |
| مزایا | دسترسی آسان | افزایش زمان غوص | کاهش نارکوز | کاهش مسمومیت |
| معایب | خطر DCS | مسمومیت اکسیژنی | نیاز به آموزش تخصصی | هزینه بالا |
بهترین گزینه
انتخاب بهترین گاز بستگی به شرایط خاص هر غواصی دارد:
- برای غواصی تفریحی یا آموزشی: Air یا نایتروکس بهترین گزینه هستند.
- برای غواصی فنی یا عمیق: تریمیکس یا هلیوکس مناسب‌ترند؛ تریمیکس برای عمق‌های متوسط تا زیاد توصیه می‌شود اما هلیوکس برای اعماق بسیار زیاد بهترین انتخاب است.
در نهایت، انتخاب بهترین گزینه باید بر اساس نیازها، تجربه فردی وغواصان انجام شود.
تأمین‌کننده‌ها
شرکت دایان گاز یکی از تأمین‌کنندگان معتبر انواع گازهای آزمایشگاهی، مخلوط‌های گازی و گازهای غواصی است. این شرکت با ارائه محصولات با کیفیت بالا شامل نایتروکس، تریمیکس و هلیوکس، نیازهای مختلف صنعت دریایی و آزمایشگاهی را برآورده می‌کند. دایان گاز با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و تیم متخصص خود، توانسته است استانداردهای بالایی را در تأمین انواع گازها حفظ کند.
گردآورنده: یاسمین شجاعی
برخی منابع از: Preplexity ai
